Pryszczyca, znana również jako choroba zakaźna zwierząt parzystokopytnych (FMD – Foot and Mouth Disease), to wirusowa choroba, która dotyka zwierzęta domowe oraz dzikie, szczególnie te z rodziny bydła. Najbardziej podatne na infekcje są bydło, a następnie świnie, owce i kozy.
Choć ludzie mogą zostać zarażeni wirusem, przypadki ciężkich objawów są rzadkie, a choroba przebiega zazwyczaj w formie łagodnej. Infekcja u ludzi może nastąpić poprzez kontakt z zakażonymi zwierzętami lub spożycie mięsa i nabiału zarażonych osobników.
Do głównych źródeł zakażenia należą:
- zwierzęta chore lub te, które przeszły chorobę,
- mięso i jego przetwory,
- wydzieliny z organizmu, w tym ślina oraz kał, a także zanieczyszczona pasza, woda, narzędzia, czy odzież pracowników,
- nasienie i zarodki,
- środki transportu oraz dzikie gryzonie i ptaki,
- resztki jedzenia.
Zwierzęta chore wydalają wirusa z powietrzem, wydalinami oraz wydzielinami. Wirus w największym stężeniu występuje w płynie surowiczym i w naskórku pęcherzy, a zwierzęta mogą być nosicielami wirusa nawet do trzech lat.
W przypadku pryszczycy można zaobserwować następujące objawy:
- Inkubacja choroby trwa do 14 dni u bydła i świń, a do 21 dni u owiec i kóz.
- Pęcherzyki i nadżerki w jamie ustnej, na wargach, języku oraz wokół otworów nosowych, jak również na wymieniu i racicach.
- Podwyższona temperatura ciała o 1,5 – 2,5 °C.
- Apatia, obfite ślinienie oraz nagły spadek wydajności mlecznej.
- Problemy z przeżuwaniem i brak apetytu.
- Kulawizna i sztywny chód, a u młodych zwierząt, takich jak cielęta czy prosięta, istnieje wysokie ryzyko wystąpienia zapalenia mięśnia sercowego bez innych oczywistych objawów.
Przebieg choroby może się znacząco różnić w zależności od gatunku zwierząt. U bydła infekcja rozprzestrzenia się błyskawicznie, a w ciągu 24-48 godzin może objąć całe stado. Martwica najczęściej dotyczy młodych osobników, najczęściej z powodu wtórnych infekcji bakteryjnych.
W przypadku świń choroba również szybko się szerzy, prowadząc do trudności w poruszaniu się, a u prosiąt może wystąpić wysoka śmiertelność. Owce i kozy są mniej podatne na gwałtowne rozprzestrzenienie się wirusa, a objawy są zazwyczaj łagodniejsze, choć u owiec kulawizna oraz wysoka śmiertelność jagniąt powinny budzić niepokój.
Ochrona zwierząt przed pryszczycą polega głównie na zachowaniu ostrożności przy wprowadzaniu nowych osobników do stada, zapewniając, że pochodzą z wiarygodnych źródeł i posiadają odpowiednie świadectwa zdrowia.
Szczegółowe informacje dotyczące pryszczycy można znaleźć na stronie Głównego Inspektoratu Weterynarii pod adresem: Pryszczyca (FMD) | Główny Inspektorat Weterynarii.
